Inhoud
1. Aanleiding, status, planning en financiering
Dit is een zelfstandig Nederlands programma. Het gaat om vernieuwing van de Nederlandse BIG-beroepenstructuur in de psychologische zorg.
De uitvoering van het programma Beroepenstructuur is 1 januari 2022 gestart en loopt tot begin 2025. De uitvoering en implementatie van de voorgestelde wijzigingen, inclusief de benodigde wetswijzigingen, vergen veel tijd. Ervan uitgaande dat we de drie projecten volgens de afgesproken planning kunnen realiseren, zouden we begin 2025 een nieuwe vereenvoudigde en transparante beroepenstructuur (met overgangsregelingen) moeten hebben en een landelijk register met aantekeningen van expertise van BIG-geregistreerde psychologen.
De samenwerkende beroepsverenigingen voeren de regie over het programma Beroepenstructuur psychologische zorg en leveren zelf een substantiële financiële bijdrage. Een deel van het programma wordt gefinancierd door een subsidie van ZonMw. Die subsidie wordt vooral gebruikt om het landelijk register met aantekeningen van expertise van BIG-geregistreerde psychologen te ontwikkelen.
Het ministerie van VWS financiert het andere deel van het programma, dat gaat over het nieuwe beroep gezondheidszorgpsycholoog generalist (gz-psycholoog generalist) en het nieuwe specialisme klinisch psycholoog-psychotherapeut (KP-PT).
Het aantal functienamen, beroepstitels, specialismen en expertises van psychologen is divers. Wie wat doet en op welk niveau is niet overzichtelijk. Voor cliënt en verwijzer is het vaak niet duidelijk wie wat kan. Daardoor moeten mensen die psychologische zorg nodig hebben, regelmatig te lang zoeken naar de juiste zorgprofessional. Het NIP en de NVP werken nu samen aan een vernieuwde en toekomstbestendige beroepenstructuur voor de psychologische zorg. Door de huidige psychologische BIG-beroepen opnieuw te ordenen en expertises van BIG-geregistreerde psychologen op één plek inzichtelijk te maken, komt er meer helderheid voor cliënten, verwijzers en collega’s.
Op 26 oktober 2020 is het Advies Beroepenstructuur psychologische zorg aangeboden aan de toenmalige minister Van Ark van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Zij heeft vervolgens een impactanalyse laten uitvoeren.
In november 2022 sprak minister Ernst Kuipers (VWS) zijn steun uit voor het advies. In een brief aan de Tweede Kamer liet hij weten dat hij, in lijn met het advies, de beroepenstructuur van de psychologische zorg in de Wet BIG wil gaan vereenvoudigen per 1 januari 2025. Op basis van het advies is in 2021 het programma Beroepenstructuur psychologische zorg opgezet.
Het is de bedoeling dat de nieuwe BIG-beroepenstructuur op 1 januari 2025 ingaat en dat dan de benodigde wijzigingen in de Wet BIG en in de AMvB Besluit gezondheidszorgpsycholoog zijn doorgevoerd.
2. Organisatie
In de uitwerking om tot deze nieuwe beroepen te komen en in het opzetten van een landelijk register met aantekeningen van expertises, kunnen verwijzers – net als andere betrokken partijen – advies geven. Zij zijn ook afgevaardigd in de adviesraad.
In het advies staan vier aanbevelingen. Drie daarvan worden uitgevoerd via het programma Beroepenstructuur, de vierde wordt uitgevoerd via het programma Adaptieve Psychologische Vervolgopleidingen (APV). Het programma APV houdt zoveel mogelijk al rekening met de nieuwe beroepenstructuur. De opleidingen moeten immers straks gebaseerd zijn op de kaders die voor de nieuwe beroepen in wettelijke regelingen worden vastgelegd. Beide programma’s stemmen daarom regelmatig met elkaar af.
Het CSGP is afgevaardigd in de werkgroep voor het project basisberoep gz-psycholoog generalist en heeft op verzoek van de stuurgroep de regie over de uitvoering van het project specialisme KP-PT. Zie voor nadere informatie de vragen bij die werkgroepen. Daarnaast is het CSGP afgevaardigd in de adviesraad van het programma Beroepenstructuur.
De stuurgroep van het programma bestaat uit de voorzitters van de beroepsverenigingen:
- Hans de Veen (NIP)
- Kirsten Hauber (NVP)
De regiegroep bestaat uit de directeuren van de beroepsverenigingen:
- Monique Rook (NIP)
- Astrid Nolet (NVP)
De adviesraad bestaat uit volgende leden:
- Kirsten Hauber (voorzitter)
- Karin de Poorter (Actiz)
- Tom Deenen (CSGP)
- Anneloes van Baar (HCO GzP)
- Hanna Swaab (HCO KP)
- Elisa van Ee (HCO PT)
- Evelien Dirks (Hoofdopleiders K&J)
- Florian Bootsman (Jeugdzorg Nl)
- Marlies van Dijk (Landelijke Opleidingsraad)
- Alexandra Sillen (LVVP)
- Ard Nijland (Nederlandse ggz)
- Marjolein Bolt (NVO)
- Marja van ’t Spijker (NVVP)
- Minie Eising (VGN)
- Marc Verbraak (vLOGO)
- Jeanette de Graauw (leeslid vanuit NVZ en NFU)
- Jeffrey Klaassen (leeslid vanuit V&VN)
- Anneloes van den Broek (leeslid vanuit LPO)
3. Gezondheidszorg psycholoog generalist
Een wetswijziging duurt inderdaad lang, vandaar dat er goed contact gehouden wordt met de ambtenaren van VWS om de tijdsspanne goed te bewaken. VWS zal de wetswijziging al snel gaan voorbereiden. Datzelfde geldt voor het te wijzigen Besluit gezondheidszorgpsycholoog (AMvB). Op dit moment loopt alles op schema om de wijzigingen uiterlijk 1 januari 2025 in te laten gaan.
Voor alle gz-psychologen en kinder- en jeugdpsychologen NIP zullen overgangsregelingen ontwikkeld worden. De precieze inhoud van de overgangsregelingen is nog niet bekend. Hiermee is de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag gegaan. In het Advies Beroepenstructuur van eind 2020 is de aanbeveling gedaan dat gz-psychologen en kinder- en jeugdpsychologen NIP zonder extra voorwaarden kunnen worden geregistreerd als gezondheidszorgpsycholoog generalist.
Het is de bedoeling dat BIG-geregistreerde psychologen in de nieuwe beroepenstructuur in een landelijk register een aantekening krijgen van hun methodische of doelgroepgebonden expertise(s), bijvoorbeeld gedragstherapie of systeemtherapie en/of relatie- en gezinstherapie. Welke aantekeningen er precies komen, wordt in de werkgroep landelijk register uitgewerkt. De aantekeningen in het landelijk register gaan alleen over BIG-geregistreerde psychologen. Er zijn daarnaast ook relatie- en gezinstherapeuten zonder BIG-registratie.
Alle documenten die door de werkgroep worden opgesteld, worden ter advisering voorgelegd. Ook aan de beroepsverenigingen. Denk hierbij aan documenten over het deskundigheidsgebied, de competenties, de opleidings- en instroomeisen en de overgangsregelingen. Er is daarnaast een adviesraad, waarin diverse organisaties zoals de HCO’s (hoofdopleiders), vLOGO, CSGP, Landelijke Opleidingsraad, Actiz, Nederlandse ggz, Jeugdzorg Nederland en NVO zijn vertegenwoordigd. Voor de nieuwe beroepenstructuur zullen ook de Wet BIG en de AMvB Besluit gezondheidszorgpsycholoog aangepast moeten worden, met daarin de overgangsregelingen. Dat is een taak van VWS. Over die aanpassingen vindt altijd nog een openbare consultatie plaats.
Samenwerking met andere disciplines is voor de gezondheidszorgpsycholoog generalist een belangrijk onderdeel van het werk en zal dat ook in de toekomst blijven.
Het is aan het ministerie van VWS om de eisen voor herregistratie vast te leggen. Het is niet de verwachting dat er bij- en nascholingseisen voor de BIG-basisberoepen komen. De minister verwijst hiervoor naar kwaliteitsregisters bij de beroepsverenigingen. Voor veel basisberoepen in de Wet BIG zijn er al kwaliteitsregisters waarmee BIG-geregistreerden laten zien dat ze ook voldoen aan eisen die de beroepsgroep stelt op het gebied van scholing en reflectie. Het NIP zal voor de gezondheidszorgpsycholoog generalist ook een kwaliteitsregister gaan opzetten.
Dat is nog niet bekend, maar de verwachting is dat beide aandachtsgebieden blijven bestaan.
In het advies en het programma is gekozen voor een titel die herkenbaar is, recht doet aan het feit dat het een nieuw beroep is, en niet te veel afwijkt van de bestaande BIG-titel gezondheidszorgpsycholoog. De toevoeging ‘generalist’ benadrukt het brede, generalistische karakter van het basisberoep, mede in verband met de samenvoeging van de beroepen gz-psycholoog en K&J-psycholoog. Tot slot is de toevoeging generalist in lijn met het BIG-basisberoep van orthopedagogen: orthopedagoog-generalist.
Het CSGP is nadrukkelijk betrokken bij de afronding van het project basisberoep gz-psycholoog generalist.
Bij het project basisberoep gz-psycholoog generalist komt een nieuw artikel 3 Wet BIG-beroep, te weten de gz-psycholoog generalist. Hiervoor moeten artikel 24 van de Wet BIG (eisen voor inschrijving in het register) en artikel 25 (deskundigheidsgebied van het beroep) aangepast worden. Ook zal er een nieuwe Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) voor het nieuwe beroep komen. In die AMvB zullen onder andere de nieuwe opleidingseisen komen en de bijbehorende overgangsregeling. Voor zowel de wet als de AMvB is VWS verantwoordelijk en ook de penvoerder. Het CSGP heeft een adviserende rol richting VWS over (de inhoud van) de AMvB.
De werkgroep basisberoep gz-psycholoog generalist doet een voorstel voor de AMvB aan de stuurgroep, waarover het CSGP dan kan adviseren aan VWS. In die werkgroep zit ook een afgevaardigde vanuit het CSGP.
4. Kinder- en jeugdpsychologen
Het besluit van de minister destijds ging over het opnemen van de Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP als apart artikel 3- beroep in de Wet BIG (naast de gz-psycholoog en de OG). Dat staat los van het samengaan van de huidige beroepen gezondheidszorgpsycholoog en Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP in het nieuwe basisberoep gezondheidszorgpsycholoog generalist.
De minister heeft bovendien zijn steun voor de nieuwe Beroepenstructuur uitgesproken.
Het programma Beroepenstructuur gaat over een vereenvoudiging van de BIG-beroepen in de psychologische zorg. De overgangsregelingen naar het nieuwe BIG-basisberoep zijn gericht op de beroepen die daarin samengaan (gz-psycholoog en K&J), en degenen die daartoe in opleiding zijn. Iemand die de opleiding IMH-specialist heeft gevolgd gaat op basis van die K&J-registratie (of dat opleidingstraject) mee in de overgangsregeling, maar niet op basis van de registratie als IMH-specialist. Het is niet duidelijk of de registratie IMH-specialist van de DAIMH in aanmerking zou kunnen komen als aantekening voor BIG-geregistreerden in het landelijk register dat wordt ontwikkeld binnen de nieuwe beroepenstructuur.
De overgangsregeling zelf is nog niet vastgesteld. Maar als een Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP via de overgangsregeling te zijner tijd wordt geregistreerd als gz-psycholoog generalist (art. 3 Wet BIG), dan kan deze als gz-psycholoog generalist een opleiding volgen tot de specialismen die horen bij het basisberoep, dus KP-PT of KNP.
Er is nog niet bekend wanneer toegang tot dit opleidingstraject wordt gesloten of binnen welke termijn het afgerond moet worden in het kader van de overgangsregeling. We verwachten hier in de loop van 2023 meer over te kunnen melden.
De beroepen gezondheidszorgpsycholoog en kinder- en jeugdpsycholoog NIP worden geïntegreerd in het nieuwe basisberoep gezondheidszorgpsycholoog generalist. Voor het beroep gezondheidszorgpsycholoog generalist gelden dan de wettelijke herregistratie-eisen voor dat BIG-beroep. Voor dat beroep ontwikkelt het NIP een kwaliteitsregister. Het NIP-register K&J zal op termijn ophouden te bestaan.
Er komt een overgangsregeling die zal gelden voor geregistreerde Kinder- en Jeugdpsychologen NIP, én voor mensen die op dat moment nog bezig zijn met hun opleidingstraject. De termijn waarbinnen dat opleidingstraject afgerond moet worden is nog niet bekend. De overgangsregeling moet nog worden opgesteld. Hiermee gaat de werkgroep basisberoep gezondheidszorgpsycholoog generalist dit voorjaar (2023) aan de slag.
Voor psychologen met een NIP-registratie Kinder- en Jeugdpsycholoog komt er een overgangsregeling naar het nieuwe BIG-beroep gezondheidszorgpsycholoog generalist. De overgangsregeling moet nog worden opgesteld. Hiermee gaat de werkgroep basisberoep gz-psycholoog generalist dit voorjaar (2023) aan de slag.
Inzet van het NIP is dat K&J-psychologen en gz-psychologen zonder extra voorwaarden overgaan naar het nieuwe beroep, maar de overgangsregeling maakt deel uit van een wettelijke regeling (Algemene Maatregel van Bestuur) die wordt vastgesteld door de minister. De overgangsregeling zal gelden voor geregistreerde K&J-psychologen én voor mensen die op dat moment nog bezig zijn met hun opleidingstraject. Zij krijgen de kans hun traject dan binnen een bepaalde termijn af te ronden. De termijnen daarvoor zijn nu nog niet bekend.
Kinder- en jeugdpsychologen die op basis van de daarvoor erkende post-masteropleiding tot schoolpsycholoog geregistreerd zijn als Kinder- en Jeugd-psycholoog NIP kunnen als zodanig in aanmerking komen voor de overgangsregeling voor K&J-psychologen naar het nieuwe beroep gz-psycholoog generalist. Voor mensen die de opleiding schoolpsycholoog na de invoering van de nieuwe beroepenstructuur volgen, geldt dat het niet mogelijk is om op basis van deze opleiding geregistreerd te worden als BIG gz-psycholoog generalist. Wel blijft het mogelijk op basis van de opleiding op post-masterniveau geregistreerd te worden bij SKJ. Het NIP-register K&J-psycholoog verdwijnt op termijn.
Op zich niets. Het programma gaat alleen over de BIG-beroepen in de psychologische zorg. Voor alle hulp die valt onder de Jeugdwet blijft gelden dat aanbieders conform de norm voor verantwoorde werktoedeling werken met BIG- of SKJ-geregistreerden.
Dat is nog niet bekend. In de ramingen die het capaciteitsorgaan maakt voor de gz-opleidingsplaatsen is het brede jeugddomein nu nog niet meegenomen, maar welke invloed de nieuwe BIG-beroepenstructuur precies zal hebben op het aantal opleidingsplaatsen is nog onduidelijk. In de komende periode zullen de beroepsverenigingen hier met het capaciteitsorgaan naar kijken.
5. Klinisch psycholoog-psychotherapeut
Het College zal niet al het werk opnieuw doen, maar zal wel kritisch kijken naar alle onderdelen van het voorstel en daar waar nodig aanpassingen doorvoeren. Mocht er een groot verschil van inzicht zijn op bepaalde onderdelen van het voorstel, dan kan dat aanleiding zijn voor het College om deze onderdelen uitgebreider te onderzoeken.
Op ambtelijk niveau zal het besluit getoetst worden aan de geldende Nederlandse en Europese regelgeving. Indien ambtelijk akkoord, wordt het – met eventuele vooraf afgestemde aanpassingen – ter instemming voorgelegd aan de minister. Die instemming wordt gepubliceerd in de Staatscourant.
Voor alle psychotherapeuten (al dan niet ook gz-psycholoog) komt er een overgangsregeling. Over de precieze inhoud van de overgangsregelingen zijn nog geen uitspraken te doen. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag. In het Advies Beroepenstructuur uit 2020 is wel de aanbeveling gedaan dat psychotherapeuten die in het BIG-register geregistreerd staan als PT én als gz-psycholoog, zonder extra voorwaarden kunnen worden geregistreerd als KP-PT.
Voor alle psychotherapeuten zal een overgangsregeling opgesteld worden. Over de precieze inhoud van de overgangsregelingen zijn nog geen uitspraken te doen. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag.
Psychotherapeuten die niet deelnemen aan de overgangsregeling zullen naar verwachting, bij de opheffing van het BIG-register Psychotherapeut, ook hun BIG-registratie als psychotherapeut verliezen. Wanneer dat gebeurt, moet nog worden bepaald.
Voor alle gz-psychologen zal er een overgangsregeling opgesteld worden. Over de precieze inhoud van de overgangsregelingen zijn nog geen uitspraken te doen. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag.
In het Advies Beroepenstructuur uit 2020 is wel de aanbeveling gedaan om de psychotherapeuten, die in het BIG-register geregistreerd staan als gz-psycholoog én als PT, te registreren als gz-psycholoog generalist en als KP-PT in het BIG-register. De eindtermen die vastgesteld worden voor het beroep gz-psycholoog generalist en het specialisme KP-PT zijn daarbij bepalend voor de overgangsregelingen.
De KP-PT is een specialisme van het basisberoep gezondheidszorgpsycholoog generalist en het is niet het enige specialisme. We kennen namelijk ook de klinisch neuropsycholoog. Omdat er twee specialismen zijn is de titel gz-psycholoog specialist niet duidelijk genoeg.
Voor alle psychotherapeuten (al dan niet ook gz-psycholoog) komt er een overgangsregeling. Over de precieze inhoud van de overgangsregelingen zijn nog geen uitspraken te doen. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag. In het Advies Beroepenstructuur uit 2020 is wel de aanbeveling gedaan dat psychotherapeuten die in het BIG-register geregistreerd staan als PT én als gz-psycholoog, zonder extra voorwaarden kunnen worden geregistreerd als KP-PT. Voor psychotherapeuten zonder registratie als gz-psycholoog zouden dan aanvullende eisen worden gesteld, bijvoorbeeld op het gebied van diagnostiek.
Het is niet aan het programma Beroepenstructuur om een dergelijk individueel advies te geven. In het algemeen is het zo dat in de te ontwikkelen overgangsregelingen rekening gehouden zal worden met de professionals die nog in opleiding zijn. De overgangsregeling moet nog opgesteld worden. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag.
Ja, het artikel 3 beroep psychotherapeut komt op termijn (nadat iedereen voldoende tijd heeft gehad gebruik te maken van overgangsregelingen) te vervallen.
Dat moet nog worden besloten in de regelgeving, maar het is wel waarschijnlijk, omdat de registratie als klinisch psycholoog uiteindelijk zal komen te vervallen. De KP-PT is een nieuw specialisme, waarin de inhoud van het bestaande specialisme klinisch psycholoog en het huidige beroep psychotherapeut geïntegreerd worden.
Dit hangt samen met de overgangsregeling die de werkgroep voorbereidt. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag.
Ja, de afzonderlijke registraties KP en PT bestaan uiteindelijk niet meer. Over de wijze waarop de overgangsperiode vormgegeven zal worden, moet nog een besluit genomen worden. Psychotherapeuten die niet deelnemen aan de overgangsregeling zullen naar verwachting, bij de opheffing van het BIG-register Psychotherapeut, ook hun BIG-registratie als psychotherapeut verliezen. Het recht die titel te voeren is immers verbonden aan het basisberoep, en dat verdwijnt.
De overlap tussen de opleiding tot klinisch psycholoog en psychotherapeut is groot. Daarom is er gekozen voor de ‘klinisch psycholoog – psychotherapeut’. Dit betekent een nieuw specialisme met een opleiding waarin de twee huidige opleidingen KP en PT worden geïntegreerd.
Die groep wordt meegenomen in de overgangsregeling die de werkgroep voorbereidt. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag.
In de overgangsregelingen wordt rekening gehouden met de professionals die nog in opleiding zijn. De overgangsregeling moet nog opgesteld worden. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag.
Het CSGP is nadrukkelijk betrokken bij het project specialisme KP-PT.
Het CSGP is bevoegd om een nieuw specialisme in te stellen. Op verzoek van de stuurgroep heeft het CSGP dan ook de regie over dit project. Het CSGP vraagt uiteindelijk de minister om in te stemmen met het specialisme en de nieuwe titel KP-PT als wettelijk erkende specialistentitel aan te merken. VWS moet vervolgens de Wet BIG moeten aanpassen (verwijdering van artikel 26 en 27), als de PT als basisberoep komt te vervallen.
Bij het verzoek om instemming aan de minister legt het CSGP ook een zogenaamd ‘besluit KP-PT’ voor instemming voor, met daarin opleidingseisen, eisen voor (her)registratie en de overgangsregeling.
Het voorstel voor het besluit KP-PT van het CSGP, komt van de werkgroep specialisme KP-PT. De werkgroep staat onder voorzitterschap van het CSGP. Daarnaast is een ander lid van het CSGP lid van deze werkgroep.
Het CSGP moet vervolgens zelfstandig een besluit nemen over de regelgeving en kan hier dus nog van afwijken. Het CSGP legt het besluit eerst als concept ter consultatie voor aan de relevante partijen. Het CSGP verwerkt de reacties op het ontwerpbesluit, stelt een definitief besluit vast en legt dit tot slot, zoals gezegd, ter instemming aan de minister van VWS voor.
6. Overgangsregelingen
De overgangsregelingen worden dit voorjaar (2023) opgesteld. Ze zullen vervolgens in regelgeving vastgelegd worden, die per 1 januari 2025 in werking moeten treden. De overgangsregelingen gaan dus ook pas per 1 januari 2025 in.
Daar is nu nog niets over te zeggen. In de overgangsregeling zullen de psychiaters met een registratie als psychotherapeut wel worden meegenomen. Wat dat gaat inhouden, moet nog worden uitgezocht en moet in de overgangsregeling vastgelegd worden. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag.
In de overgangsregeling wordt rekening gehouden met mensen die op dat moment nog in opleiding zijn tot gz-psycholoog of K&J-psycholoog NIP. De termijn waarbinnen een opleiding moet zijn afgerond is nog niet bekend. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag.
Dit moet nog worden uitgezocht en moet in de overgangsregeling vastgelegd worden. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag.
De werkgroep die het project KP-PT uitvoert, buigt zich ook over de overgangsregeling.
De overgangsregeling naar het specialisme KP-PT moet nog opgesteld worden. Daarbij zal gekeken worden hoe om te gaan met reeds geregistreerde klinisch psychologen, psychotherapeuten en gz-psychologen die ook psychotherapeut zijn, of zij die daartoe in opleiding zijn. Gz-psychologen die KP-PT willen worden, moeten net als nu de opleiding tot KP-PT gaan volgen, waarbij naar verwachting vrijstellingen mogelijk zijn.
Dit moet nog worden uitgezocht en moet in de overgangsregeling vastgelegd worden. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag.
In het Advies Beroepenstructuur uit 2020 is wel de aanbeveling gedaan om de huidige klinisch psychologen in het nieuwe beroep KP-PT te laten instromen.
Dit moet nog worden uitgezocht en moet in de overgangsregeling vastgelegd worden. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag.
Dit moet nog worden uitgezocht en moet in de overgangsregeling vastgelegd worden. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag. Daarbij zal gekeken worden hoe om te gaan met reeds geregistreerde klinisch psychologen, psychotherapeuten en gz-psychologen die ook psychotherapeut zijn, of zij die daartoe in opleiding zijn.
Zij zullen uiteindelijk hun BIG-registratie als psychotherapeut verliezen. Dit zal pas gebeuren wanneer het nieuwe specialisme KP-PT is ingesteld en de overgang van PT-en en KP-en is geregeld. En wanneer er voldoende tijd is gegeven voor iedereen om te kunnen voldoen aan de gestelde overgangsregeling. In het Advies Beroepenstructuur uit 2020 wordt wel als aandachtspunt benoemd dat de periode waarin het artikel 3- beroep PT en het artikel 14 – specialisme KP-PT naast elkaar bestaan, zo kort mogelijk gehouden moet worden.
Dat is nog niet te zeggen. Een overgangsregeling is bedoeld voor de overgang van bestaande beroepen naar nieuwe beroepen (en voor hen die daartoe in opleiding zijn). Wat het voor elke individuele professional betekent, hangt van de overgangsregeling af. Die overgangsregeling moet nog opgesteld worden. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag.
Het Kwaliteitsregister psychotherapie is een privaat register van de NVP waarin bij- en nascholing van psychotherapeuten wordt bijgehouden. Als bij- en nascholing van psychotherapeuten van belang is voor de toepassing van de overgangsregeling, worden de huidige gegevens zeker meegenomen.
De opleidingsinstituten zullen tijdig geïnformeerd worden over de overgangsregeling, zodat zij hun voorbereidingen kunnen treffen voor het juiste cursusaanbod.
De nieuwe beroepenstructuur heeft in principe geen gevolgen voor de waardering van buitenlandse diploma’s. Iedereen die een opleiding in het buitenland heeft gedaan en zich wil inschrijven in het BIG-register GZ of PT wordt individueel beoordeeld door de commissie Buitenlands Gediplomeerden van het CIBG (ministerie van VWS). In veel gevallen volgt een aanvullend opleidingstraject onder verantwoordelijkheid van een hoofdopleider van het BIG-beroep van één van de Nederlandse opleidingsinstellingen. Zie hiervoor de website van VWS. Voor degenen die in een dergelijk aanvullend opleidingstraject zitten, zal worden gekeken of zij in de overgangsregeling meegenomen kunnen worden. Wat dat precies betekent moet nog worden uitgezocht. Hiermee gaat de werkgroep dit voorjaar (2023) aan de slag.
7. Opleiding
Zolang de nieuwe beroepenstructuur nog niet gerealiseerd is, verandert er niets aan de bestaande opleidingen, tenzij de opleidingsinstituten zich alvast op die nieuwe structuur voorbereiden. Dat is echter geen onderdeel van het programma Beroepenstructuur.
De inhoud van de opleiding voor het nieuwe specialisme KP-PT is nog niet bekend. Daarmee zullen de HCO’s KP en PT aan de slag gaan, zodra het competentieprofiel bekend is. Het is in de nieuwe opleiding KP-PT wel de bedoeling dat psychotherapie een wezenlijk onderdeel daarvan vormt.
De opleidingen worden uitgewerkt in opleidingsplannen, gebaseerd op de kaders die in de AMvB komen. Die moeten nog worden vastgesteld, maar het is niet de verwachting dat de totale opleidingsduur gaat veranderen.
Hoe de veranderingen in de opleidingen KP en PT er precies uit zullen zien, is nog niet duidelijk. Er is inspraak en er vindt afstemming plaats met de hoofdopleiders en de beroepsverenigingen.
De mensen die nu deelnemen aan de KP- en PT-opleiding gaan mee in de overgangsregelingen.
De afzonderlijke opleidingen KP en PT zullen verdwijnen wanneer de samenvoeging van de opleidingen KP en PT gerealiseerd is en als duidelijk is hoe de overgangsregeling eruitziet voor bestaande klinisch psychologen en psychotherapeuten en degenen die daartoe in opleiding zijn.
Een competentieprofiel is de vertaling van het deskundigheidsgebied en het beroepsprofiel naar zo concreet mogelijk gedrag c.q. competenties, die nodig zijn om het vak te kunnen uitoefenen. Het competentieprofiel is in feite het profiel voor de startende beroepsbeoefenaar en daarmee tegelijk het totaal van de in de opleiding te verwerven competenties. De competenties vormen dan ook de basis van de opleidingseisen die in de wettelijke regeling (AMvB) worden opgenomen. De competenties zijn (volgens het veelgebruikte CanMeds-model) verdeeld over 7 competentiegebieden: psychologisch handelen, communicatie, samenwerking, kennis en wetenschap, maatschappelijk handelen, organisatie/leiderschap en professionaliteit.
Hoe de veranderingen in de opleidingen KP en PT er precies uit zullen zien, is nog niet duidelijk, maar er is inspraak en er vindt afstemming plaats met de hoofdopleiders en de beroepsverenigingen.
Uitgaande van de bestaande governance, stelt het College van de FGzPt (CSGP) het besluit voor het specialisme KP-PT op en legt dit – na een brede consultatieronde – voor instemming voor aan de minister.
8. Specialismen
Andere specialismen dan KP-PT en KNP zijn geen onderdeel van het programma Beroepenstructuur. In het Advies Beroepenstructuur uit 2020 worden de medische psychologie en de forensische psychologie genoemd, maar of die in de toekomst een zelfstandig specialisme worden, is niet bekend. Dit is aan de betreffende verenigingen.
Dit staat los van het programma Beroepenstructuur. De KP-PT is sterk op de ggz georiënteerd. Voor sommige andere werkgebieden geldt echter dat juist de complexiteit en kennisontwikkeling van dat werkgebied om specifieke expertise vraagt. Dit zou in de toekomst kunnen leiden tot nieuwe specialismen op niveau artikel 14 in de Wet BIG. De desbetreffende vereniging moet hiervoor een verzoek tot erkenning van dat werkgebied indienen bij het College Specialismen Gezondheidszorgpsycholoog en Psychotherapeut (CSGP).
De positie van de KNP als specialisme verandert niet door de komst van het specialisme KP-PT. Beide specialismen bestaan naast elkaar.
9. Landelijk register
In thuisarts.nl wordt al gebruik gemaakt van de richtlijnen en zorgstandaarden die door NIP en NVP geautoriseerd zijn voor de beroepsgroep. De nieuwe beroepenstructuur verandert dit niet. Een link vanuit het landelijk register van psychologen naar thuisarts.nl ligt niet voor de hand.
De registers van de specialistische verenigingen blijven actief. Het landelijke register van de Beroepenstructuur is een overzichtsregister, waarin de expertise van BIG-geregistreerde psychologen op één plek zichtbaar is. De aantekeningen zullen bijvoorbeeld zijn gekoppeld aan de registraties bij specialistische verenigingen die voldoen aan nog te bepalen criteria. Daarnaast hebben verenigingen zoals de VGCt ook registraties van niet BIG-geregistreerde psychologen. Deze worden niet opgenomen in het landelijk register.
Specialismen zijn van een andere orde dan aantekeningen voor aanvullende expertises op een methodiek of doelgroep.
Een specialisme (zoals nu de KP en KNP) is een verdieping in een deelgebied van het basisberoep (zoals nu gz-psycholoog). Een specialisme heeft een eigen vervolgopleiding en een wettelijke registratie in het BIG-register (art. 14).
De aantekeningen die in het nieuwe landelijk register komen, zijn gekoppeld aan een specifieke deskundigheid of methodiek. Welke aantekeningen er komen, wordt uitgewerkt. Het gaat dus om aanvullende expertise bij/naast de BIG-registratie (artikel 3 en eventueel artikel 14).
Het is inderdaad belangrijk dat cliënten op de hoogte worden gebracht van het register en dat het gebruik van het register geëvalueerd en gemonitord wordt. Hoe we dat gaan doen wordt uitgewerkt binnen het project.
Het landelijk register is er voor alle BIG-geregistreerde psychologen. Het is geen eigenstandig register, maar een overzichtsregister, een vindplaats om de expertise van gezondheidszorgpsycholoog-generalisten en specialisten KP-PT en KNP zichtbaar te maken voor cliënten, collega’s en verwijzers.
De aantekeningen leiden op zich niet tot een extra verantwoordelijkheid of bevoegdheid.
Verantwoordelijkheden zijn gebaseerd op het beroep gz-psycholoog generalist en horen bij de BIG-registratie. Via extra scholing kan iemand wel meer bekwaam worden. Het kan zijn dat gz-psychologen generalist met bepaalde aantekeningen worden ingezet voor taken die aansluiten bij die expertise. Dit gebeurt nu ook al, zoals bij een gz-psycholoog die bijvoorbeeld scholing heeft gevolgd in EMDR.
De werkgroep streeft ernaar dat de BIG-geregistreerde psychologen niet hoeven te betalen voor hun aantekening in het landelijk register van de beroepenstructuur. De werkgroep onderzoekt hoe het register in de toekomst financieel onderhouden kan worden.
Het landelijk register biedt helderheid voor cliënten en verwijzers. De bedoeling is dat de BIG-registratie erin wordt vermeld (basisberoep en eventueel specialisme(n) en één of meer aantekeningen van aanvullende expertises (aandachtsgebieden, methodieken, doelgroepen). Op één centrale plek is die informatie dan in te zien.
Dit zijn de SPV-en die door de FGzPt als zodanig zijn erkend. Dat zijn er op dit moment 17. Zij worden door 5 afgevaardigden in de werkgroep vertegenwoordigd. Als een SPV niet erkend is wil dat niet zeggen dat die in de toekomst niet betrokken kan worden bij het landelijk register. Op het moment dat de toelatingscriteria voor verenigingen duidelijk zijn, zal de werkgroep hierover communiceren.
Het register zelf wordt niet gekoppeld aan het lidmaatschap van een specialistische vereniging. Aantekeningen die worden vermeld in het register kunnen wel gekoppeld zijn aan lidmaatschap of registratie van een specialistische vereniging. De criteria hiervoor worden op dit moment nog uitgewerkt.
We proberen de administratieve handelingen voor professionals tot een minimum te beperken, bijvoorbeeld door het opvoeren van punten te stroomlijnen. Dit wordt nog verder uitgewerkt.
10. Masterpsychologen
Hoe lang de opleiding tot psychotherapeut blijft bestaan, is nog niet duidelijk. Dit wordt vastgelegd in de overgangsregeling die dit voorjaar (2023) wordt opgesteld. Een aantal opleidingsinstellingen biedt de vierjarige opleiding al niet meer aan, op grond van wensen van de praktijkopleidingsinstellingen zelf en anticiperend op de voorgenomen veranderingen.De driejarige opleiding tot psychotherapeut (verkorte route voor professionals die reeds een BIG-registratie hebben als gz-psycholoog) wordt nog wel door de vijf opleidingsinstellingen aangeboden.
Het programma Beroepenstructuur gaat over de beroepenstructuur voor BIG-geregistreerde psychologen, niet over masterpsychologen. De overgangsregelingen die voor de nieuwe beroepenstructuur opgesteld worden, gaan over geregistreerde K&J- en gz-psychologen (en zij die daartoe in opleiding zijn) respectievelijk psychotherapeuten en klinisch psychologen (en zij die daartoe in opleiding zijn). De overgangsregelingen zijn niet bedoeld voor masterpsychologen.
Het programma Beroepenstructuur gaat over een vereenvoudiging van de BIG-beroepen voor psychologen. De huidige BIG-registraties zijn al op post-masterniveau en blijven dat ook in de toekomst. Het programma Beroepenstructuur gaat niet over masterpsychologen. In het Advies Beroepenstructuur uit 2020 wordt wel verwezen naar het uitgangspunt van het op post-masterniveau opleiden van psychologen. De beroepsgroep vindt dat voor de uitoefening meer kennis en kunde nodig is dan (alleen) een vierjarige universitaire opleiding. Een hoog niveau van vakbekwaamheid is van belang voor cliënten. Daarnaast dient de norm van de beroepsgroep ook ter bescherming van (onervaren) psychologen, die nu soms te snel worden ingezet op taken waar ze (nog) niet voor zijn toegerust.
Het uitgangspunt van post-masterniveau en het streven zo veel mogelijk psychologen op dat niveau op te leiden, houdt overigens niet in dat masterpsychologen niet meer mogen werken (bevoegdheid). Het is in alle gevallen van belang, dat bij de inzet van psychologen rekening wordt gehouden met hun niveau van kennis en ervaring (bekwaamheid). Dat betekent bijvoorbeeld dat het bij de inzet van (onervaren) masters belangrijk is dat zij goede werkbegeleiding krijgen.
Meer informatie over dit onderwerp en hoe de beroepsvereniging NIP tegen de norm voor vakbekwaamheid aankijkt, is te vinden op de website van het NIP.
EVC, onderdeel van het programma APV, gaat over vrijstellingsregelingen voor de opleiding naar het huidige beroep gz-psycholoog op basis van Eerder Verworven Competenties (een verantwoordelijkheid van hoofdopleiders). Het NIP heeft zich sterkt gemaakt voor de komst van EVC-routes voor ervaren psychologen en K&J-psychologen. Zie voor meer informatie hierover de website van de Stichting EVC. Dit staat los van het programma Beroepenstructuur, dat onder andere gaat over de vorming van een nieuw BIG-basisberoep en de overgang naar dat nieuwe beroep vanuit de bestaande beroepen gz-psycholoog en K&J-psycholoog NIP. De overgangsregelingen die hierbij horen, maken deel uit van wettelijke regelgeving.
11. Orthopedagoog-generalist
De nieuwe beroepenstructuur gaat voor psychologen uit van het samenvoegen van de huidige beroepen gz-psycholoog en K&J-psycholoog NIP in één nieuw basisberoep: de gezondheidszorgpsycholoog generalist. De orthopedagoog-generalist blijft als apart basisberoep opgenomen in de Wet BIG. Het gaat dus om twee verschillende basisberoepen in de Wet BIG (art. 3).
Met de instroomeisen voor de opleiding tot gz-psycholoog generalist gaat de werkgroep nog aan de slag. Uitgangspunt van het advies Beroepenstructuur is dat instroom in de opleiding tot het nieuwe beroep alleen nog mogelijk is vanuit de masteropleiding psychologie. De definitieve instroomeisen zullen worden opgenomen in het toekomstige Besluit GZ-psycholoog generalist (AMvB), dat door de minister wordt vastgesteld.
Ja, de NVO is lid van de Adviesraad die onderdeel is van het programma Beroepenstructuur. Op die manier is de NVO betrokken bij het programma.
Registratie als gz-psycholoog generalist (basisberoep) is een voorwaarde om de vervolgopleiding in het specialisme KP-PT te volgen. Daarom kunnen orthopedagogen-generalist zonder registratie als gz-psycholoog generalist niet instromen in de specialistische opleiding KP-PT. Het zijn van gz-psycholoog generalist is in de psychologische beroepenstructuur een vereiste om ook psychologisch specialist te worden.
Nee, het gaat om twee zelfstandige en verschillende beroepen in artikel 3 van de Wet BIG, die hun eigen competentieprofiel en opleidingseisen hebben.
Als orthopedagogen-generalist (na het volgen van de opleiding) zijn geregistreerd als psychotherapeut, worden zij in het kader van overgangsregelingen net zo beoordeeld als andere psychotherapeuten zonder een registratie als gezondheidszorgpsycholoog.
12. Arbeidsmarkt
Voor werkgevers is het op dit moment nog niet duidelijk wat de gevolgen zijn van de implementatie van de nieuwe structuur, omdat beroepstitels en opleidingen veranderen. Hoewel dit geen deel uitmaakt van het programma Beroepenstructuur, brengen we deze gevolgen met de werkgevers in kaart. Ook zijn zij vertegenwoordigd in de adviesraad. De vorming van het nieuwe basisberoep en het specialisme gaat over beroepen en beroepstitels; dit hoeft geen ingrijpende gevolgen te hebben voor de functiewaardering van werkende psychologen.
De vorming van een nieuw specialisme is niet direct van invloed op functiewaarderingen. Het is de keuze van organisaties welke functies zij instellen. Als de inhoud van een functie substantieel wijzigt, dan moet de gewijzigde functie opnieuw beschreven en gewaardeerd worden. Er zijn verschillende systemen voor functiebeschrijving en -waardering in gebruik. In de verschillende cao’s zijn afspraken met betrekking tot functiewaardering en de gebruikte systematiek vastgelegd.
13. Op de hoogte blijven
We houden als beroepsverenigingen onze leden en andere belangstellenden op de hoogte via onze nieuwsbrieven, websites, social media, webinars etc. Wie geen lid is van het NIP of de NVP kan zich voor de beroepenstructuur nieuwsbrief aanmelden via www.beroepenstructuur.nl
www.psynip.nl I www.psychotherapie.nl
www.beroepenstructuur.nl
14. Bijlage
- APV: Adaptieve Psychologische Vervolgopleidingen
- BIG: Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg
- EVC: Erkenning van eerder Verworven Competenties
- FGzPt: Federatie van Gezondheidszorgpsychologen en Psychotherapeuten
- GGZ: Geestelijke gezondheidszorg
- Gz-psycholoog: Gezondheidszorgpsycholoog
- K&J-psycholoog (NIP):Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP)
- KNP: Klinisch neuropsycholoog
- KP: Klinisch psycholoog
- NIP: Nederlands Instituut van Psychologen
- NVO: Nederlandse vereniging van Pedagogen en Onderwijskundigen
- NVP: Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie
- OG: Orthopedagoog-generalist
- PT: Psychotherapeut
- SKJ: Stichting Kwaliteitsregister Jeugd
- Specialisme KP-PT: specialisme klinische psychologie – psychotherapie
- VWS: Volksgezondheid, Welzijn en Sport